RESSAM PIERRE LOTI SERGİSİ

İstanbul’da, Harbiye Notre Dame De Sion okulunun sergi salonunda, Ressam Pierre Loti sergisi, açıldı.

Bildiğiniz üzere, Piyer Loti Türk dostu Fransız bir yazar (1850-1923). Resim 1 Asıl adı Julien Viaud, yazar olduktan sonra Polinezya’da bir prensesin kendisine taktığı Loti adını kullanmış.

Kendisi, özellikle Fransa’da Türk aleyhtarlığının ve düşmanlığının haksızca yükseldiği günümüze tezat, döneminde yazılarıyla Kurtuluş savaşımıza ve meselelerimize arka çıkmış bir yazardı. 1870 li yıllardan itibaren asker olarak görev yaptığı donanmadaki görevi ile çeşitli defalarda ziyaret ettiği Osmanlı topraklarında, yeni romantizm etkisinde bir orientalist tutku ile Osmanlı ve Türk’lüğe bağlanmış ve Aziyade romanında anlattığı gibi zaman zaman Türk gibi yaşamıştır.

<<İstanbul’da bir kulübem var; adımı ve milliyetimi kimsenin bilmediği bir semtteki bu evde, kuralı fantazilerimden başka bir şey olmayan bir yaşam sürüyorum… İki ayda Türkçe öğrenmek gibi zor bir işin üstesinden geldim, anlayabiliyorum ve konuşabiliyorum bu dili. İyi bir Müslüman gibi merasimleri izliyorum, çok param varmış gibi ipekli ve altın işlemeli kıyafetler giyiyorum. Böyle giyinince kendimi Türk sanıyorum ve hoşuma gidiyor!...>>

P.Loti çeşitli dönemlerde Türk ve diğer Osmanlı giysileriyle fotoğraf çektirmiş. Doğduğu kent olan Rochefort’ daki evini Osmanlı ülkesinden taşıdığı eşyalarla otantik eski Türk evi tarzında döşemiş:
(Not: Rochefort’daki Pierre Loti evinin fotoğrafları sergiden değildir. Resim 2, 3 )

İstanbul’da açılan bu sergide, yazarın pek bilinmeyen ressamlığına, karakalem ve bazen suluboya çizimlerine yer verilmiş.
Zaten çoğu yazarın yeteneği sadece yazmakla sınırlı değildir, aynı zamanda resim de yapmışlardır.

Sergide, düzenleyicilerin bizim için toplayıp biraraya getirdiği resimler içinde doğal olarak en çok bizi ve geçmişimizi ilgilendiren resimler dikkatimizi çekti.
P.Loti Osmanlı toprağında şahit olduğu bir çok etkileyici olayı karakalemle resimlemiş. Sonrasında bu desenler Fransa’da gravürleştirilerek gazete ve dergilerde yayınlanmış.

Aşağı da sergiden bazı desenleri ve yorumumuzu bulacaksınız.
(Eğer ziyaret fırsatı bulursanız, daha çok sayı ve konu ve mekandaki resimleri, Abdülmecit Efendi imzalı ve P.Loti’ye hediye edilmiş muhteşem bir yağlıboya tablo ile yazarın bazı orijinal yazıları ve mektuplarını da görebilirsiniz.)
Resimde 4’deki desende, yazarın canlı olarak şahit olduğu padişahın anayasayı ilanı olayı resmedilmiştir.

Piyer Loti’nin orijinal deseni, gazete de kullanılmak üzere diğer bazı profesyonel çizerler tarafından gravürleştirilmiş ve daha Orientalist vurgularlar yapılmış.
Resim 5’deki gravür Pierre Loti’nin deseni esas alınarak daha dramatize edilmiş şeklidir.

Pierre Loti şahit olduğu bu hadiseyi şöyle anlatır: << Bütün büyük olaylarda olduğu gibi, meydandaki kalabalık da, olayın olağandışı oluşunun bilincinde olarak ve büyük bir suskunluk içinde yağmur altında bekleşti!>>

Resim 6’daki desende ise Piyer Loti 1876 yılında Selanik sokaklarını resimlemiş. Sokağın genel görünüşünün Türk-Osmanlı mimarisinde olduğu görülüyor. Konu olarak, Osmanlı ülkesine Sırbistan’ın haksız bir şekilde saldırması üzerine halktan sivil milislerin düşmana karşı savaşmak üzere toplanmaları resmedilmiştir. Resimde dikkat edilirse, sadece müslüman halkın değil, sivri kukuletalı, etekli Rum unsurların da ülkeyi savunmak için savaşa gittikleri görülmekte. Buradan çıkarılacak sonuç, demek ki 1876 senesinde Osmanlı halkı devletine oldukça bağlı idi. Unsurlar arasına düşmanlık tohumları atılmamıştı! (Ama çok kısa bir süre içinde güçlü Rusya’nın desteğini alacak olan yayılmacı Balkan devletçikleri, zayıf Osmanlı devletinin topraklarını yağmalayacaklardır!)

Sergide ayrıca yazar-ressamın Polinezya ve diğer Güney Pasifik adalarında gördüklerini çizdiği resimler de var. Sergiyi gezmeye bu sıradan başlarsanız, kaleminin zaman geçtikçe nasıl ilerlediğini görebiliyorsunuz.

Yolunuz İstanbul, Harbiye’ye düşürse, 10 Haziran 2010 tarihine kadar bu sergiyi gezmeden geçmeyin! Şansınız varsa ve bana sergiyi gezdiren o kibar öğretmene raslarsanız, o çok tatlı Türkçesi ile sizi de sergi üzerine bilgilendirebilir.


Cengiz ÖZDER
16.05.2010

Tweet

Yazarın Tüm Yazıları...  -   Yazar'a mesaj yaz  -   Yorum Yaz 

Okuyucu Yorumları