FİLM ELEŞTİRİSİ: THE IRISHMAN (İRLANDALI)

2019 yılının en iyi filmlerinden birisi sonunda gösterime girdi. Sinema sanatını seven izleyici bir süredir merakla bekliyordu bu filmi. Film beklendiği gibi çok ses getirdi, henüz yeterince hazmedemeyenlerin olumsuz eleştirileri olsa da, şu anda IMDB puanı 8. 9 gibi yüksek bir seviyede. Aslında bir yapımın kült olup, unutulmazlar arasına girmesi için yüksek IMDB puanı gerekmiyor bildiğiniz gibi. Değerinin ortaya çıkması için bir süre geçmesi gerek. Bekleyip görelim. Bildiğiniz gibi 70’ li senelerin en unutulmaz filmlerinden birisi olan Baba (TheGodfather) filmiilk anda anlaşılmasa da,zamanının ötesine geçip birkaç nesil insanı etkilemeyi başardı. Öykü güçlü ise, senaryo iyi yazılmışsa, film iyi yönetilmiş ve güçlü oyuncular rol almışsa, sonuç iyi oluyor. Organize suç, gangster filmi diye küçümsememek gerek; yüksek entelektüel seviyede yapıldığında bu tür öykülerin çok tuttuğu aşikar.
‘İrlandalı’ bir organize suç öyküsü. Gerçek bir öykü. Ünlü mafia lideri Jimmy Hoffa ve tetikçi Frank Sheeran’ın öyküsü. Frank Sheeran’ın gençliğinden başlıyarak, mafia ile nasıl tanıştığı, tarihi kişiliklerle kesişen ilişkiler yumağında ölümüne kadar süren epik bir süreç anlatılmış. Film üzerinde bazı ilk eleştiriler ise gerçek olaylar kamuoyunda çok iyi bilindiği için, ‘yok o olay öyle değildi aslında!’ türünden. Yönetmen bile bu eleştirilere şöyle yanıt vermiş:
‘Sonuçta ben sanat yapıyorum, olayların aslını olduğu gibi yansıtmayı düşünmedim, ben duyguları, düşünceleri, kişilikleri yansıtmaya çalıştım!’ Olay internet ve çağdaş iletişim dönemi öncesi olduğu için biz konuyu Amerikan kamuoyu kadar bilemeyiz. Ben gençliğimde Newsweek ve Time dergilerinde konuyu ‘Jimmy Hoffa kayıp, öldürüldü mü?’ başlıklı haber ile duymuştum, o dönemde ne ölçüde büyük bir suç örgütü lideri olduğunu bilmiyordum. Şimdi siz okuyucuya en azından bu uzun destansı öyküdeki karakterlerden bazılarının kim olduğunu anlatmaya çalışacağım çünkü öykü çok uzun (3 ½ saat), kim kimdir bilmek faydalı olur. Ancak bazı detayları önceden bilirsek filmin tadını alabiliriz. Yoksa (Yaralı Yüz/Scarface- 1983 Brian de Palma) türünden bir şiddet filmi değil bu. Şiddet, aksiyon meraklıları sıkılırlar.Filmin üç buçuk saat uzunlukta olması Netfliks izleyicisini şaşırtmış. Neden film üç bölümde seyrettirilmedi diye eleştiriyorlar. Ama bilmiyorlar ki, bu sinema sanatıdır, dizilere benzemez, bazen hazmı zordur. Netflix konusu açılınca, vakti ile MartinScorsese’ninNetflix için ‘ekranın lunaparkı’ eleştirisi yapmış olduğunu duyuyoruz. Demek ki büyük konuşmamak gerekmiş, Netflix olmasaydı Scorsese filmi bu kadar ses getirebilir miydi? Ayrıca İrlandalı filmi de netflix platformunda yelken direği gibi durduğundan, bu platformun başarısı olmalıdır.

Film Charles Brandt isimli suç ve gerilim kitapları yazarının, ‘I heard,youpainthouses’ (Evleri boyadığını duydum!) isimli romanından uyarlanmış. Suç jargonunda evleri boyamak tabiri, kan dökülen evlerde suçları gizlemek için yapılan temizlik anlamında kullanılıyormuş! Yönetmen MartinScorsese. Casino ve Sıkıdostlar (goodfellas) filmlerinin yönetmeni. Ondan ancak böyle bir veda beklenirdi yani. Scorsese aynı zamanda Robert de Niro ile birlikte filmin yapımcılığını da üstlenmiş. Ana karakter Frank Sheeran’ıRobert de Niro canlandırıyor. Savaş gazisi ve sonradan anladığımız gibi savaş suçlusu Frank, 50 li yıllarda kamyonla et taşımacılığı yaparken, tesadüfen suç örgütü lideri RusselBufolino ile tanışıyor. Film’de Russel’ı ünlü oyuncu Joe Pesci canlandırıyor. Bu rolde Joe Pesci Casino filmindeki psikopat katilin aksine, zeki, planlı, akıllı Mafya ailesi reisini canlandırıyor.Russ filmde Frank’in akıl hocası, mentoru, sıkı arkadaşı olarak görülüyor. Efsane oyuncu HarveyKeitel’in canlandırdığı Philadelphia ailesi başı olan Angelo Bruno karakteri ise Frank Sheeran’ın mafya içinde diğer bağlantısı. Bu ikili Frank’i örgütlerin içindeki hiyerarşide en üstte olan ve yine efsanevi oyuncu Al Pacino’nun canlandırdığı Jimmy Hoffa karakteri ile tanıştırırlar. IBT isimli bir sendikalar birliğinin başkanı olan Hoffa, aslında Mafya’nınsüperstarıdır. 1957-1967 yılları arası başkanlığını yaptığı sendikanın fonlarını Mafya yatırımlarına yönlendirip büyük güç kazanmıştır. Jimmy, Frank’in vicdansız korkusuzluğundan, sorgusuz eylem yapma yeteneğinden faydalanıp onu yakın koruması yapar. Gerçi tipik bir antikahraman olan Frank nereye kadar sadıktır, sorgulanır. Oyunculuklar konusuna gelince, dört oyuncunun da akademi ödülü ve diğer ödüllere aday gösterilebileceğini sanıyorum. De Niro muhteşem oynuyor ama kasting hatası yapmış. Yapımcı kendisi olunca, gereksiz yere kendi rolünü büyütmüş. Frank’in gençliği rolüne 76 yaşındaki R.de Niro uymamış. Vücut uymuyor, gözler yalan söylemiyor. Keşke genç Frank rolünü bir başkasına verseymiş.

RusselBuffolino rolünde Joe Pesci döktürüyor. Müthiş oyunculuk. Bu rolü alması için de Niro’nunPesci’yi zor ikna ettiği söyleniyor. İyi ki rolü kabul etmiş.
Diğer önemli rol Jimmy Hoffa’yı canlandıran Al Pacino’nun. Bu oyuncu da ödülsüz kalmaz sanırım. Hiç mübalağa etmeden, egosunu göstermeden, sakin düzgün bir oyunculuk gösterisi yapıyor.

Sonsöz: yeni bir başyapıt mı geldi, bekleyip görelim.


Cengiz ÖZDER
5.12.2019

Tweet

Yazarın Tüm Yazıları...  -   Yazar'a mesaj yaz  -   Yorum Yaz 

Okuyucu Yorumları